ریخت شناسی قصه های عامیانه آمره؛ آقاتکَ

یکی از شاخه های مطالعات علمی ادبیّات، مطالعه «فرهنگ عامّه» یا «ادبیّات شفاهی» ملّت هاست. در میان جلوه های گوناگون فرهنگ عامّه، «قصّه های عامیانه» جایگاهی ویژه دارند و توجه به گردآوری، تدوین، شماره گذاری و رده بندی، توصیف و تحلیل آن ها یکی از مشغله های پژوهشگران این رشته بوده و هست. از آنجا که قصّه های عامیانه از یک سو منشاءِ اصلی منظومه های بلند ادبیّات رسمی ایران از جمله شاهنامه و خمسه نظامی و دیگر آثار منظوم و منثور است و از سویی راهی برای مطالعه مردم شناسی و جامعه شناسی است؛ مورد توجه خاص دانشمندان و پژوهشگران در حوزه های ادبیّات، زبا شناسی، مردم شناسی، جامعه شناسی، روان شناسی، باستان شناسی و اسطوره شناسی و ... قرار دارد. قصّه های عامیانه آمره نیز از قاعده مستثنا نیست و در این رساله تلاش شده تا ضمن بازیابی جایگاه آن ها در طبقه بندی های و رده بندی های شناخته شده جهانی از قبیل ریخت شناسی قصّه های پریان اثر پراپ، شماره گذاری آرنه / تومپسون و طبقه بندی قصّه های ایران اثر مارزلف به توصیف بن مایه های اجتماعی و ... قصّه ها نیز توجه شود. روش گردآوری داده های این پژوهش میدانی اما روش تحلیل داده ها تحلیلی-توصیفی است. نتیجه این پژوهش میدانی، ثبت 30 عنوان قصّه و شماره گذاری، طبقه بندی و توصیف بن مایه های آن هاست. از این میان تعداد 7 قصّه برای اولین بار شماره گذاری و طبقه بندی شده و به تکمیل ظرفیّت نمونه های قصّه های ایرانی انجامیده است. ضمن این که امیدوار است آن ها را برای همیشه از خطر نابودی حفظ کرده باشد.